Gryglewski Ryszard

Gryglewski Ryszard – ur. 4.08.1932 w Wilnie, zm. 30.01.2023 w Krakowie; wybitny farmakolog. Absolwent Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Krakowie. W 1957 uzyskał stopień doktora na podstawie pracy dotyczącej pochodnych sulfonylomocznika o działaniu hipoglikemizującym. W latach 1959-1960 odbył staż na Uniwersytecie w Edynburgu. Kierownik Katedry Farmakologii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1965-2003. W 1968 stażysta na Royal College of Surgeons w Londynie. Profesor zwyczajny od 1971. W 1976 roku razem z Salvadorem Mocandą, Stuartem Buntingiem i Johnem Vanem (laureat Nagrody Nobla w 1982) dokonał odkrycia prostacykliny i hamowania jej biosyntezy przez nadtlenki lipidów oraz znaczenia jej niedoboru w rozwoju miażdżycy. Efektem badań była praca „An enzyme isolated from arteries transforms prostaglandin endoperoxides to an unstable substance that inhibits platelet aggregation” opublikowana w „Nature”. R. Gryglewski jako pierwszy zastosował prostacyklinę w leczeniu niedokrwienia kończyn dolnych. Badania doprowadziły do identyfikacji ERDF jako tlenku azotu, tromboksanu A2 oraz lipokortyny. Razem z Andrzejem Szczeklikiem przyczynił się do rozwoju badań nad niesterydowymi lekami przeciwzapalnymi i nieimmunologicznym mechanizmem astmy aspirynopochodnej. Prowadził badania nad terapią niedokrwiennego udaru mózgu za pomocą prostacykliny. Dokonał analizy wpływu ACE-inhibitorów, statyn i niesteroidowych leków przeciwzapalnych na funkcję śródbłonka co przyczyniło się do pogłębienia wiedzy o mechanizmach działania podstawowych leków. Rektor Akademii Medycznej w Krakowie w latach 1981-1984. W 1990 kandydował na urząd prezydenta miasta Krakowa. Twórca Fundacji Jagiellońskie Centrum Badań Medycznych (1992). Celem była organizacja międzynarodowych sympozjów dotyczących biomedycyny z udziałem najwybitniejszych specjalistów z całego świata. Od 2010 fundacja działa w ramach Jagiellońskiego Centrum Rozwoju Leków. W 2000 dokonał odkrycia działania leków przeciwpłytkowych w mechanizmie zależnym od śródbłonka tętnic. Autor ponad 400 publikacji, jeden z najczęściej cytowanych naukowców polskich. W 2017 odznaczony Orderem Orła Białego.

Źródła: M. Bajer, Gryglewscy. Szybki bieg, [1] [dostęp: 14.11.2020]; J. Drzewoski, Profesor Ryszard Jerzy Gryglewski. Laudacja wygłoszona w związku z nadaniem tytułu Doktora Honoris Causa Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, „Kronikarz” 2006, nr 7; A. Gudek, Krótka historia konferencji z cyklu „Kraków Conference on Endothelium” oraz Interdyscyplinarnych Seminariów JCET, [2] [dostęp: 14.11.2020]; Prof. dr hab. med. Ryszard Gryglewski – laureat nagrody FNP 1997, [3] [dostęp 14.11.2020]; Współcześni uczeni polscy: słownik biograficzny, t. 1, red. J. Kapuścik, Warszawa 1998.