Grabski Władysław
Grabski Władysław – ur.7.07.1874 w Borowie, zm.1.03.1938 w Warszawie. Polityk, ekonomista, historyk, działacz gospodarczy, minister skarbu w II RP, dwukrotny premier, autor reformy walutowej. Studiował w École des Sciences Politiques w Paryżu, na Sorbonie (historia i ekonomia), w Halle (agronomia). W 1897 powrócił do Borowa; prowadził działalność gospodarczo-społeczną i naukową. W 1899 pod Kutnem założył rolniczą stację doświadczalną, w 1901 rolniczą spółdzielnię „Spójnia”, w 1903 kółko rolnicze pod Łowiczem oraz jedną z pierwszych spółdzielni mleczarskich, w 1904 – Towarzystwo Melioracyjne w Warszawie, w 1905 Powiatowe Towarzystwo Rolnicze w Łowiczu. Ponadto tworzył kasy spółdzielcze dla chłopów, wspierał szkoły rolnicze. Był wiceprezesem Centralnego Towarzystwa Rolniczego (od 1914). Od 1905 r. był członkiem Ligi Narodowej i posłem Narodowej Demokracji do rosyjskiej Dumy (do 1912). W czasie I wojny światowej członek Komitetu Narodowego Polskiego, inicjator Centralnego Komitetu Obywatelskiego Królestwa Polskiego w Rosji, członek Komisji Likwidacyjnej ds. Królestwa Polskiego (1917). W 1918 po powrocie do kraju, aresztowany przez Niemców i osadzony w twierdzy modlińskiej. W 10.1918 w rządzie Józefa Świeżyńskiego. W 1919 poseł na Sejm Ustawodawczy z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Współtworzył Główny Urząd Likwidacyjny, był członkiem delegacji polskiej na konferencji wersalskiej. Od 12.1919 do XI.1920 minister skarbu, od 23.06.1920 premier. W 07.1920 brał udział w konferencji mocarstw w Spa, przyjmując niekorzystne dla Polski warunki w zamian za pomoc w wojnie polsko-bolszewickiej. W okresie I-VII.1923 ponownie ministers skarbu, od XII.1923 do XI.1925 premier i minister skarbu. Autor i realizator reformy walutowej i skarbowej. Ustabilizował kurs marki polskiej, zahamował hiperinflację, założył niezależną od rządu instytucję emisyjną Bank Polski, wprowadził nową walutę złotego, zrównoważył budżet państwa. W 1924 utworzył Bank Gospodarstwa Krajowego. Ponadto rozwinął ustawodawstwo socjalne (m.in. ustawa o zabezpieczeniu na wypadek bezrobocia z 18.VII.1924) i przygotował projekt reformy rolnej (uchwalona w 1925). W 11.1925 podał się do dymisji i poświęcił się pracy naukowej w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. Inicjator powołania Instytutu Socjologii Wsi i „Roczników Socjologii Wsi”. Był pierwszym polskim członkiem Międzynarodowego Towarzystwa Statystyków.
Źródła: M. M. Drozdowski, Władysław Grabski, Rzeszów 2002; tenże, Budowniczowie II Rzeczypospolitej. Na przywitanie stulecia odzyskania niepodległości, Warszawa 2018; W. Grabski, Dwa lata pracy u podstaw państwowości naszej 1924-1925, Rzeszów 2003; P. Grata, Miejsce monopoli skarbowych w reformie stabilizacyjnej Władysław Grabskiego (1923-1925), Rzeszów 2008; W. Morawski, Władysław Grabski – polityk, mąż stanu, reformator, Warszawa 2004; tenże, Władysław Grabski, premier rządu polskiego 23 VI-24 VII1 920, 19 XII 1923-14 XI 1925 [w:] Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej, Wrocław – Warszawa 1992; J. Skodlarski, Władysław Grabski jako ekonomista (1874-1938), Łódź 2015; W. Sułkowska, Twórcy polskiej myśli ekonomicznej. Władysław Grabski, Kraków 1990; Wspomnienia i relacje o reformach Władysława Grabskiego, wyb. i oprac. M. M. Drozdowski, Warszawa 2004; J. Zdziechowski, Finanse Polski w latach 1924 i 1925, Warszawa 1925.
